Jajo czy kura?

Co bylo wczesniej: jajko czy kura? Nie jest to, jak mowia w wietrznym miescie, big deal. Termin artystycznych warsztatow wielkanocnych wyplatania palemek kraszenia jaj, podjadania tradycyjnych przekasek ustalono w Muzeum Polskim na sobote i Niedziele Palmowa. A przeciez w niedziele trzeba juz paradowac z palmami a nie dopiero przygotowywac je do uzytku. Zastanawiajacym jest fakt, ze w okresie przedswiatecznym i to zarówno zarówno w tradycji bozonarodzeniowej jak i aktualnie mamy na podoredziu przedmiot stosowany raczej w utrzymywaniu dyscypliny niz dla ozdoby. Nie tylko dzieciom, takze doroslym Sw. Mikolaj wrecza rozge. A przed Wielka Noca w kosciolach zwykle witki palmowe maja przypominac o wjezdzie Jezusa do Jerozolimy. W tradycji poswiatecznych odpustow jak np. Emaus na Salwatorze i przy okazji Smigusa Dyngusa taka witka sluzyla chlopakom do zaczepek, szczególnie urodziwych panien. Widac od wiekow nie tylko dzieci trzeba bylo dyscyplinowac i nie wprost do rozumu „te narzedzia przemawiac mialy”. Organizatorom warsztatow wyplatania palemek w Muzeum Polskim w Ameryce nalezy sie podziekowanie chociaz trudno aprobowac przekaz tych waznych umiejetnosci na ostatnia chwile! Co innego jaja. Te mozna krasic wczesniej i pozniej. W tradycji chicagowskiej spotkania organizacji z okazji „swieconki” ciagna sie w niektórych latach az do Zielonych Swiatek, a przeciez trudno sobie wyobrazic przechowywanie pisanki dluzej niz kilka dni. Dzielenie sie jajeczkiem poswieconym, jako obowiazkowym skladnikiem swieconki staje sie juz tylko symbolem, okazja, haslem spotkan i biesiad. Jajo (z reguly kurze) to symbol zycia od którego konsumpcji rzymianie zaczynali kazda uczte; ab ovo oznacza kazdy poczatek…od jaja. Ale istnieje tez inne wyjasnienie. Chodzi o jajo zniesione przez Lede, zaplodniona przez labedzia, w którego zmienil sie Zeus. Z jaja tego wyklula sie Helena - piekna i podobno prawdziwa przyczyna wojny pod Troja. Jak juz mitologia to kilka slow o Ledzie. Leda, byla krolewna eolska, zona Tyndareosa, krola Sparty, co nie przeszkadzalo jej w sympatyzowaniu z Zeusem. Z tego zwiazku narodzila sie nie tylko Helena ale takze bliznieta jednojajowe: Kastor i Polluks; gwiazdozbior Blizniat na Niebie otrzymal ich imiona o czym wiecej Ptolemeusz. Z jajem kojarza sie nie tylko rozwazania mitologow ale powazne dylematy, dyskusje, pelne rozterek analizy, a to o pierwszenstwie bytow, o kompetencjach Stwórcy, wyprzedzeniu jednego przez drugie. Na pytanie: co bylo pierwsze jajo czy kura (i z którego sie wyklula?) nie sposób udzielic jednoznacznej odpowiedzi. Swiateczne zyczenia rozpocznijmy wiec od jajka, niekoniecznie malowanego, w nadziei, ze na obiad dostaniemy pozywny i smaczny rosol z kury. Z makaronem.

Barbara Marta Żmudka